زیست فناوری گیاهان دارویی

بررسی ترکیبات فیتوشیمیایی اسانس مرزه سهندی (Satureja sahandica. Bornm) در ارتفاعات بلقیس زنجان

حسین ربی انگورانی

دوره 8، اول ، خرداد 1401

https://doi.org/10.30470/jmpb.2024.2023368.1099

چکیده

مرزه سهندی یکی از گیاهان خانواده نعناعیان و بومی ایران است که در شمال غرب و غرب کشور پراکندگی دارد.به عنوان ادویه و طعم دهنده مواد غذایی در صنایع کنسرو و نوشابه و فرآوری گوشت استفاده می شوداین گیاه اثرات ... بیشتر مرزه سهندی یکی از گیاهان خانواده نعناعیان و بومی ایران است که در شمال غرب و غرب کشور پراکندگی دارد.به عنوان ادویه و طعم دهنده مواد غذایی در صنایع کنسرو و نوشابه و فرآوری گوشت استفاده می شوداین گیاه اثرات دارویی داشته،آرام بخش و خواب آور میباشد، به منظور بررسی ترکیبات اسانس در رویشگاه ارتفاعات کوه بلقیس واقع در جنوب غرب استان زنجان پس از انتخاب نمونۀ مناسب گیاهی کل پیکرۀ رویشی گیاه در مرحلۀ تمام گل گیاه برداشت و پس از خشک شدن در شرایط سایه اتاق به شکل مخلوط همگن پودر شده و اسانس آن به روش تقطیر با آب استخراج گردید. سپس اجزاء تشکیل دهنده اسانس با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف نگار جرمی(GC-MS) مورد شناسایی و اندازهگیری مقدار اجزاء قرار گرفت. نتایج حاصل بیان داشت که اسانس حاصل از پیکرۀ رویشی خشک گیاه دارای رنگ سفید مایل به زرد با بازده 4/3 درصد بود، نتایج نشان داد که اسانس این گیاه در دامنه کوه بلقیس در ارتفاع مورد نظر از 46 ترکیب تشکیل شده است که 22 ترکیب نماینده 61/89 درصد کل اسانس بودند. مهمترین ترکیبات اصلی شناسایی شده و غالب در اسانس عبارتند از: دی لیمونین(6.54%)، 1و8-سینئول (اکالیپتول) (67/16%)،ال-منتون(12/9)،4-کارن(78/5)، آلفاتریپنول(28/5)،پولگون(94/7) ،کارواکرول(02/6) بودند.یافتههای این پژوهش در خصوص گیاه مرزه سهندی برای اولین بار در زنجان نشان داد که ترکیب شیمیایی این گیاه بسیار پر تعداد و متنوع در شرایط اقلیمی مورد بررسی می باشد.

بررسی تاثیر کودهای شیمیایی و زیستی بر عملکرد و درصد اسانس نعناع فلفلی

سیف اله کاردگر؛ حسین مقدم؛ ناصر مجنون حسینی

دوره 6، دوم ، اسفند 1399، ، صفحه 29-45

چکیده

به منظور بررسی کاربرد کودهای شیمیایی و زیستی بر صفات کمی و کیفی گیاه نعناع فلفلی پژوهشی به صورت کرتهای خرد شده در زمان با دو عامل در قالب بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه آموزشیپژوهشی ... بیشتر به منظور بررسی کاربرد کودهای شیمیایی و زیستی بر صفات کمی و کیفی گیاه نعناع فلفلی پژوهشی به صورت کرتهای خرد شده در زمان با دو عامل در قالب بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه آموزشیپژوهشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران (کرج)، در سال زراعی 98-1397 اجرا گردید. فاکتور اول تیمار کودهای شیمیایی و زیستی در 13 سطح ({A1= کود نیتروکسین (5kg/ha)، A2= کود نیتروکسین (10kg/ha)، B1= کود سوپرنیتروپلاس (5kg/ha)، B2= کود سوپرنیتروپلاس (10kg/ha)، C1= کود بیوسولفور (5kg/ha)، C2= کود بیوسولفور (10kg/ha)، D1= کود سوپرفسفات (5kg/ha)، D2= کود سوپرفسفات (10kg/ha)، E1= کود اوره (75kg/ha)، E2= کود اوره (100kg/ha)، F1= کود آهن (1kg/ha)، F2= کود آهن(1.5kg/ha)، S = شاهد (بدون کود){، و فاکتور دوم: زمان برداشت در دو سطح (برداشت اول و برداشت دوم) اجرا گردید. نتایج آزمایش نشان داد که کاربرد کود زیستی و شیمیایی به طور معنی داری باعث افزایش همه صفات کمی و کیفی (ارتفاع، طول و تعداد گل آذین، عملکرد تر و خشک، سطح برگ، درصد و عملکرد اسانس) در سطح احتمال 1% شد. تیمار کودهای زیستی و شیمیایی باعث بهبود صفات کمی و کیفی نعناع فلفلی نسبت به تیمار شاهد (بدون کود) شد. بیشترین میزان ارتفاع، طول و تعداد گل آذین، عملکرد تر و خشک، سطح برگ، درصد اسانس در برداشت اول در تیمارهای کود زیستی نیتروکسین به میزان 10 کیلوگرم در هکتار و تیمار کود شیمیایی اوره به میزان 100 کیلوگرم در هکتار بهدست آمد. همچنین بیشترین میزان صفات فوق در برداشت دوم مربوط به تیمار کود زیستی نیتروکسین به میزان 10 کیلوگرم در هکتار بود. کمترین میزان کلیه صفات کمی و کیفی نعناع فلفلی در برداشت اول و دوم در تیمار شاهد (بدون کود) به دست آمد.

بررسی تاثیر زمان برداشت و روش های مختلف خشک کردن بر صفات کیفی و کمی گیاه دارویی مرزه (Satureja hortensis )

علی راحمی کاریزکی؛ قربانعلی رسام؛ کبری فرامرزی؛ مریم السادات علویان پطرودی؛ نبی خلیلی اقدم

دوره 6، اول ، شهریور 1399، ، صفحه 70-83

چکیده

مرزه گیاهی یکساله، از رده دولپهایها، تیرهLabiatae ، جنس Satureja و گونه Hortensis میباشد که برای استخراج اسانس، اهداف دارویی و ادویهای کشت میشود. به همین دلیل انتخاب روش مناسب جهت خشک کردن ... بیشتر مرزه گیاهی یکساله، از رده دولپهایها، تیرهLabiatae ، جنس Satureja و گونه Hortensis میباشد که برای استخراج اسانس، اهداف دارویی و ادویهای کشت میشود. به همین دلیل انتخاب روش مناسب جهت خشک کردن مرزه برای استحصال اسانس با کیفیت بالا ضروری است. این آزمایش با هدف بررسی تاًثیر زمان برداشت و روشهای خشک کردن بر صفات کمی و کیفی گیاه مرزه در سال 1396 انجام شد. در این آزمایش اثر زمان برداشت (شروع گلدهی، گلدهی کامل و بعد از گلدهی) و روشهای خشک کردن (خشک کردن با مایکروویو در توانهای 90، 180، 360، 600 و 900 وات، در آون در دماهای 45، 60 و 75 درجه سانتیگراد و خشک کردن در سایه و آفتاب) مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج آزمایش در بررسی اثر زمان برداشت، بیشترین عملکرد تر و خشک در زمان بعد از گلدهی و کمترین عملکرد تر در زمان شروع گلدهی بهدست آمد. از بین سه زمان برداشت، مرحله بعد از گلدهی دارای بیشترین اسانس و کمترین میزان اسانس به قبل از گلدهی اختصاص یافت. درصد مهارکنندگی رادیکالهای آزاد با افزایش سن گیاه افزایش یافت. میزان فلاونوئیدها در زمان برداشت بعد از گلدهی، نسبت به شروع گلدهی و گلدهی کامل بیشتر بود. بیشترین میزان اسانس گیاه مرزه در روش خشک کردن در سایه و کمترین میزان برای مقدار اسانس در روش خشک کردن با آون در دمای 60 و 75 درجه سانتیگراد با صفر گرم اسانس مشاهده شد. پس از روش خشک کردن در سایه، بیشترین مقدار اسانس گیاه مرزه در روش مایکروویو 90 وات و در آفتاب بهدست آمد

بررسی ترکیبات فیتوشیمیایی اسانس بومادران هزار برگ (Achillea millefolium ) در رویشگاه های طبیعی زنجان

حسین ربی انگورانی

دوره 6، اول ، شهریور 1399، ، صفحه 84-92

چکیده

گیاه بومادران هزار برگ با نام علمی Achillea millefolium متعلق به جنس Achillea و خانوادۀ Asteraceae می باشد که به علت تنوع رویشگاه و پراکندگی وسیع در کشور یکی از شناختهترین و در دسترسترین گونههای ... بیشتر گیاه بومادران هزار برگ با نام علمی Achillea millefolium متعلق به جنس Achillea و خانوادۀ Asteraceae می باشد که به علت تنوع رویشگاه و پراکندگی وسیع در کشور یکی از شناختهترین و در دسترسترین گونههای جنس بومادران میباشد که مورد مصرف در طب سنتی بویژه درمان التهابات دستگاه گوارش دارد، به منظور بررسی ترکیبات اسانس در رویشگاه همایون واقع در ارتفاعات شمالی شهر زنجان پس از انتخاب نمونۀ مناسب گیاهی، کل پیکرۀ رویشی گیاه در مرحلۀ تمام گل برداشت و پس از خشک شدن در سایه اتاق به شکل مخلوط همگن پودر شده و اسانس آن به روش تقطیر با آب استخراج گردید. سپس اجزاء تشکیل دهنده اسانس با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف نگار جرمی مورد شناسایی و اندازهگیری مقدار اجزاء قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که اسانس حاصل از پیکرۀ رویشی خشک گیاه دارای رنگ سفید با بازده 74/0 درصد بود، نتایج GC-MS نشان داد که اسانس این گیاه در منطقه مورد نظر ازترکیب 105 ماده تشکیل شده است که 10 ترکیب نماینده 78/50 درصد کل اسانس بودند .مهمترین ترکیبات شناسایی شده در اسانس عبارت از: بتا-پینئین (71/4%)، 1و8-سینئول (اکالیپتول) (64/8%)، (+)2بورنانون (57/2%) ،بورنئول (23/4%)، کاریوفیلین (11/2%) ، بتانرولیدول (78/7%)، کاریوفیلناکسید (89/4%)، فرانسول (87/9%)، 7-اپی–ایودیسمول (46/2%)و کسانیل استات (52/3%) بودند. سزکوئیترپن فرانسول برای اولین بار از این گیاه در منطقۀ زنجان با مقدار 87/9 درصد گزارش گردید که به علت اثرات ضد توموری آن شایان توجه میباشد.

بررسی ترکیبات فیتوشیمیایی اسانس Achillea wilhelmsii در رویشگاههای طبیعی زنجان

حسین ربی انگورانی

دوره 5، دوم ، اسفند 1398، ، صفحه 57-63

چکیده

به منظور بررسی ترکیبات اسانس پیکرۀ گیاه Achillea wilhelmsii C. Koch در شرایط رویشگاههای طبیعی زنجان نمونه های پیکرۀ رویشی گیاه در تیر ماه سال 1398 در مرحلۀ تمام گل جمع آوری و پس از خشک شدن در شرایط سایه اتاق به شکل مخلوط ... بیشتر

بررسی ترکیبات شیمیایی اسانس و اثرات ضد باکتریایی، ضد قارچی و آنتی اکسیدانتی عصاره های متانولی و کلروفرمی گیاهان دارویی اُکالیپتوس، زوفا و اقاقیا

زهرا حدادی؛ قربانعلی نعمت زاده؛ سمیه قهاری

دوره 4، شماره دوم ، اسفند 1397، ، صفحه 70-93

چکیده

گیاهان دارویی، امروزه به طور گسترده به عنوان جایگزینی برای آفت کشهای شیمیایی سنتزی مطرح هستند. در این پژوهش ترکیبات شیمیایی اسانس و اثرات ضد باکتریایی، ضد قارچی و آنتی اکسیدانتی عصاره های متانولی ... بیشتر گیاهان دارویی، امروزه به طور گسترده به عنوان جایگزینی برای آفت کشهای شیمیایی سنتزی مطرح هستند. در این پژوهش ترکیبات شیمیایی اسانس و اثرات ضد باکتریایی، ضد قارچی و آنتی اکسیدانتی عصاره های متانولی و کلروفرمی گیاهان دارویی اُکالیپتوس، زوفا و اقاقیا روی پاتوژنهای مهم گیاهی که معمولاً باعث آسیبهای غیر قابل جبران به محصولات کشاورزی می شوند، مورد بررسی قرار گرفته اند. جداسازی و شناسایی ترکیبات موجود در اسانسهای بدست آمده، با استفاده از دستگاه GC/MS انجام شد. فعالیت ضد میکروبی بر روی 11 میکرواُرگانیسم از جمله؛ سه باکتری گرم مثبت، پنج باکتری گرم منفی و نیز سه گونه قارچ با استفاده از روش انتشار دیسک مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین، فعالیت آنتی اکسیدانتی این سه گیاه با اندازه گیری آنزیم های کاتالاز و گایاکول پراکسیداز و ارزیابی میزان توانایی به دام اندازی رادیکال DPPH سنجیده شدند. علاوه بر این، میزان فنول و فلاونوئید کل گیاهان یاد شده نیز اندازه گیری گردیدند. بر اساس نتایج به دست آمده، در بین عصاره های متانولی و کلروفرمی، بیشترین فعالیت ضد باکتریایی به ترتیب مربوط به برگ گیاه زوفا و برگ گیاه اقاقیا بوده است. اسپاتولنول، فیتول و اسپاتولنول به ترتیب عمده ترین ترکیبات تشکیل دهنده اسانس گیاهان اُکالیپتوس، اقاقیا و زوفا بودند. با توجه به نتایج به دست آمده میتوان نتیجه گرفت که عصاره های این سه گیاه میتوانند به عنوان کاندیدای مناسبی جهت بررسیهای بیشتر در شرایط نیمه مزرعه ای و مزرعه ای مورد استفاه قرار گیرند تا در صورت تأیید قدرت باکتری کشی آنها در قالب برنامه های مدیریت تلفیقی آفات در کنترل آفات و بیماریها مورد استفاده قرار گیرند.

بررسی اثر ضدقارچی گیاه دارویی پونه علیه قارچ های بیماری زای گیاهی

امید سفالیان؛ یلدا رحیمی؛ سمیرا حسنیان؛ ناصر زارع؛ مهدی داوری؛ منیژه جمشیدی

دوره 4، شماره اول ، شهریور 1397، ، صفحه 70-79

چکیده

یکی از ترکیب های مهم گیاهان دارویی اسانس ها هستند که دارای اثرات بیولوژیکی فراوانی می باشند و استفاده از این ترکیبات طبیعی در کنترل آفات و بیماری‎های گیاهی، یکی از راهکارهای کاهش مخاطرات زیست ... بیشتر یکی از ترکیب های مهم گیاهان دارویی اسانس ها هستند که دارای اثرات بیولوژیکی فراوانی می باشند و استفاده از این ترکیبات طبیعی در کنترل آفات و بیماری‎های گیاهی، یکی از راهکارهای کاهش مخاطرات زیست محیطی است. در این آزمایش، اثر بازدارندگی غلظت های مختلف اسانس گیاه دارویی پونه (Mentha pulegium L) متعلق به تیره نعناعیان که از جمله گیاهان دارویی مهم، پرمصرف و اقتصادی ایران است، علیه رشد قارچ های بیماریزای گیاهی Fusarium equiseti، Fusarium cerealis، Fusarium graminearum، Fusarium oxysporum f.sp. lentis، Fusarium proliferatum، Aspergillus niger، Botrytis cinerea و Sclerotinia sclerotiorum بررسی گردید. این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و با سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش، اسانس استخراج شده با دستگاه کلونجر در غلظتهای 0.02، 0.05، 0.1، 0.2، 0.4، 0.6، 0.8، 1، 1.5، 2 و 2.5 میلیلیتر بر لیتر محیط کشت PDA مورد استفاده قرار گرفت و محیط کشت بدون اسانس بهعنوان شاهد در نظر گرفته شد. نتایج این تحقیق نشان داد که اسانس گیاه پونه تأثیر معنی‌داری در بازدارندگی از رشد قارچ های بیماریزا دارد و با افزایش غلظت، اثر بازدارندگی به طور معنی‌داری افزایش می یابد، به طوری‌ که بیشترین اثر بازدارندگی (IP) از رشد قارچ ها در غلظت های 2.5، 2، 1.5، 1، 0.8 و 0.6 میلی‌لیتر اسانس بر لیتر محیط کشت مشاهده شد.

زیست فناوری گیاهان دارویی

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 8 (1401)

دوره 7 (1400)

دوره 6 (1399)

دوره 5 (1398)

دوره 4 (1397)

دوره 3 (1396)

دوره 2 (1395)

دوره 1 (1394)

کلیدواژه‌ها = اسانس

بررسی ترکیبات فیتوشیمیایی اسانس مرزه سهندی (Satureja sahandica. Bornm) در ارتفاعات بلقیس زنجان

چکیده

بررسی تاثیر کودهای شیمیایی و زیستی بر عملکرد و درصد اسانس نعناع فلفلی

چکیده

بررسی تاثیر زمان برداشت و روش های مختلف خشک کردن بر صفات کیفی و کمی گیاه دارویی مرزه (Satureja hortensis )

چکیده

بررسی ترکیبات فیتوشیمیایی اسانس بومادران هزار برگ (Achillea millefolium ) در رویشگاه های طبیعی زنجان

چکیده

بررسی ترکیبات فیتوشیمیایی اسانس Achillea wilhelmsii در رویشگاههای طبیعی زنجان

چکیده

بررسی ترکیبات شیمیایی اسانس و اثرات ضد باکتریایی، ضد قارچی و آنتی اکسیدانتی عصاره های متانولی و کلروفرمی گیاهان دارویی اُکالیپتوس، زوفا و اقاقیا

چکیده

بررسی اثر ضدقارچی گیاه دارویی پونه علیه قارچ های بیماری زای گیاهی

چکیده