1دکتری تخصصی فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
2استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، ایران
3استادیار گروه علوم پایه، دانشکده مواد هسته ای و علوم پایه دانشگاه آزاد نجف آباد اصفهان، اصفهان
چکیده
تحقیق حاضر با هدف ارزیابی نقش قارچ میکوریزایی بر ترکیب و میزان اسانس گیاه دارویی شوید تحت تنش شوری در گلخانه دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران انجام شد. آزمایش بصورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل سه سطح تنش شوری (شاهد (بدون تنش)،60 و 120 میلیمولار نمک کلرید سدیم)، دو سطح تلقیح میکوریزایی (تلقیح و عدم تلقیح قارچ میکوریزاییGlomusmosseae) و اندام گیاهی (برگ، سرشاخه گلدار و بذر) بودند. اسانس اندامهای مورد ارزیابی به روش تقطیر با آب استخراج و با بهرهگیری از دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC)و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS)تجزیه گردید. نتایج بدست آمده افزایش درصد و عملکرد اسانس اندام مختلف شوید را در شرایط تنش شوری نشان داد. در تمامی تیمارهای شوری درصد و عملکرد اسانس سرشاخههای گلدار و بذرها بیشتر از برگها بود. به کارگیری قارچ میکوریزایی در شرایط تنش اثر چندانی بر درصد اسانس نداشت. هرچند عملکرد اسانس اندامهای مختلف به ویژه سرشاخههای گلدار به میزان قابل توجهی افزایش یافت. آلفا فلاندرن، لیمونن، کاروون، آلفا توجن، دیل اتر و دی هیدروکاروون ترکیباتی بودند که به طور مشترک در هر سه اندام مورد ارزیابی یافت شدند. آلفا فلاندرن و کاروون ترکیبات اصلی برگ و سرشاخههای گلدار و لیمونن ترکیب اصلی موجود در اسانس بذر بود. در شرایطی که واکنش همه ترکیبات به تنش شوری مثبت بود، آلفا توجن در شرایط تنش کاهش یافت. تیمار میکوریزایی میزان کاروون، آلفا فلاندرن موجود در سرشاخههای گلدار و برگ گیاهان میکوریزایی را نسبت به گیاهان غیرمیکوریزای افزایش داد. این در حالی است که میزان لیمونن بذر گیاهان میکوریزای نسبت به گیاهان غیرمیکوریزایی بالاتر بود. در سایر ترکیبات بذر اختلاف معنیداری میان گیاهان میکوریزایی با شاهد مشاهده نشد. براساس نتایج به دست آمده به نظر میرسد که اعمال تنش ملایم شوری بتواند بدون آنکه اثر منفی معنیداری بر رشد گیاه داشته باشد، میزان و کیفیت اسانس گیاه دارویی شوید را بهبود بخشد.
ابتدای صفحه