نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• کیوان آقایی ¹
• علی عمارلو ²
• سعید تقیلو ³

¹ دانشگاه زنجان، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی

² گروه زیست فناوری پژوهشکده فناوری نوین زیستی، دانشگاه زنجان

³ گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

چکیده

گیاه آرتیشو(Cynara scolymus L.)  با نام عمومی کنگر فرنگی، گیاهی چند ساله، علفی و از خانواده گل ستاره ای ها (Asteraceae) می باشد که هم خواص دارویی داشته و هم به عنوان علوفه مورد استفاده قرار می گیرد. به نظر می رسد سن گیاه و زمان برداشت اندام های گیاهی در کمیت و کیفیت محصولات گیاهی و مواد ثانویه آنها نقش مهمی دارد. به منظور بررسی اثر سن مزرعه یا گیاه بر برخی صفات فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و متابولیتهای ثانویه کنگر فرنگی، پژوهشی درقالب طرح کاملاً تصادفی ( با توجه به بررسیهای مقدماتی یکنواختی قطعات مورد مطالعه و نبود تاهمگونی فاحش)، با سه تکرار در مزرعه گیاهان دارویی پژوهشکده فناوریهای نوین زیستی دانشگاه زنجان انجام شد. با توجه به بررسیهای مقدماتی یکنواختی کامل قطعات مورد مطالعه)، دو مزرعه کنگر فرنگی یک ساله و دو ساله به عنوان تیمارهای آزمایش در نظر گرفته شدند. سپس از هرمزرعه، سه کرت به صورت تصادفی انتخاب و نمونه های گیاهی از چند بوته تهیه گردید. نتایج نشان داد، صفاتی مانند وزن خشک برگ، طول و عرض برگ، میزان رنگیزه های کلروفیلی و کاروتنوئیدی، پروتئین های محلول ریشه و کربوهیدرات های محلول ریشه در گیاهان دو ساله بیشتر از یک ساله بودند در حالیکه مقدار پروتئین های محلول برگ، کربوهیدرات های محلول برگ و نیز تعداد متابولیت های ثانویه با افزایش سن گیاه کاهش نشان دادند. ترکیباتی مانند دی متیل بوتادی انیل(18/26 %)، پنتاکوزا دی نوئیک اسید (24/21%)، اینوسیتول (97/10%) و تترامتیل اکتاهیدرونفتالن (61/9%) فراوان ترین ترکیبات تشکیل دهنده عصاره برگ در سال اول و سیلو اینوزیتول (01/59%)، متیل هگزا دکا تترا نوایت (46/20%)، ایزوپروپونیل متانول (2/5%) و گلوکوپیرانوز با 71/4% عمده ترین ترکیبات عصاره برگ گیاه آرتیشو در سال دوم بودند. بطور کلی با توجه به نتایج این تحقیق می توان گفت که سن گیاه اثرات قابل توجهی را بر صفات رشدی، بیوشیمیایی و به خصوص ترکیبات ثانویه گیاه آرتیشو دارد.

کلیدواژه‌ها

• آرتیشو
• اینوزیتول
• پروتئین های محلول
• مواد موثره
• سن گیاه

موضوعات

• متابولیت های ثانویه