نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• کیوان آقایی ¹
• علی عمارلو ²
• محسن فتحی ³

¹ دانشگاه زنجان، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی

² گروه زیست فناوری پژوهشکده فناوری نوین زیستی، دانشگاه زنجان

³ گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان

چکیده

زعفران (Crocus sativus L.) یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی و چاشنی در جهان است. لذا به منظور بررسی اثر سن مزرعه بر برخی صفات فیزیولوژیکی و متابولیت‌های ثانویه زعفران، پژوهشی به صورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی گیاهان دارویی دانشگاه زنجان اجرا گردید. در این پژوهش، سه مزرعه زعفران با سنین زیستی یک ‌‌ساله، دو ساله و پنج ‌ساله به عنوان تیمارهای آزمایش در نظر گرفته شدند. سپس از هر مزرعه، سه کرت به صورت تصادفی انتخاب و صفات مورد نظر اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد، با افزایش سن مزرعه، وزن تر بوته و وزن خشک کلاله افزایش یافت و در مزرعه با سن پنج ‌سال بیشترین مقادیر از نظر صفات فوق مشاهده گردید در حالیکه میزان پروتئین های محلول، قندهای محلول و رنگیزه های فتوسنتزی کلروفیلی و کاروتنوئیدی در سال اول بیشترین مقدار و در سال پنجم کمترین مقدار را نشان دادند. تعداد ترکیبات ثانویه شناسایی شده با افزایش سن گیاه کاهش نشان داد بطوریکه در زعفران های یک ساله 26 ترکیب و پنج ساله 15 ترکیب شناسایی گردید. در گیاهان یکساله، پروپانوئیک اسید به میزان 05/18 درصد، در گیاهان دو ساله، کامفور سولفونیل‌کلراید (C10H15ClO3S) به میزان 9/37 و در گیاهان مزارع پنج ساله، سیکلو هگزا دی ان کربوکسی آلدهاید با 31/19 درصد عمده ترین ترکیبات تشکیل دهنده عصاره بودند. به طور کلی سن گیاه عامل مهمی در تعداد ترکیبات و نوع و درصد ترکیبات ثانویه موجود در گیاهان زعفران بوده و در موقع برداشت زعفران باید به این موضوع نیز توجه کرد.

کلیدواژه‌ها

• پروتئین های محلول
• ترکیبات ثانویه
• رنگیزه های فتوسنتزی
• زعفران
• سن مزرعه

موضوعات

• متابولیت های ثانویه