1
گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند
2
گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند
3
دانش‌آموخته کارشناسی ارشد زراعت، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند
چکیده
کم‌آبیاری یکی از شیوههای جدید برای کاهش میزان اثرات تنش خشکی است چراکه میزان آب در دسترس را می‌توان به‌صورت مدیریت‌شده در طول دوره رشد در اختیار گیاه قرار داد. به‌منظور بررسی تأثیر کم‌آبیاری بر دو توده بومی گیاه دارویی زنیان، آزمایش فاکتوریلی در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام شد. فاکتورهای موردمطالعه شامل کم‌آبیاری در سه سطح کمبود رطوبت خاک (50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی) و دو توده زنیان بیرجند و سیستان بود. در این آزمایش صفات رویشی شامل ارتفاع بوته، سطح برگ، اجزای عملکرد (تعداد چتر در بوته و وزن هزار دانه) و عملکرد کمی و کیفی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد بین دو توده موردمطالعه تفاوت بسیار معنی‌داری برای صفات موردبررسی وجود داشته است. همچنین نتایج نشان داد که با تغییر سطوح کم‌آبیاری از 100 به 50 درصد ظرفیت زراعی عملکرد دانه، عملکرد اسانس، عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه و تعداد چتر در بوته با کاهش همراه بوده است. بررسی اثرات متقابل نیز نشان داد که خصوصیات رشدی زنیان توده سیستان و همچنین عملکرد کمی و کیفی آن نسبت به توده بیرجند کمتر تحت تأثیر سطوح پایین کم‌آبیاری قرار گرفته است. در کل با توجه به نتایج حاصل می‌توان گفت توده سیستان در برابر کم‌آبیاری وضعیت بهتری دارد، هرچند درنهایت تفاوت معنی‌داری در عملکرد دانه، و نیز عملکرد اسانس، این دو توده مشاهده نشد.
)