نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی صارمی راد ¹
• رویا آذرکیش ²
• سمیرا عباسی ³

¹ دکتری تخصصی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان، کرج، ایران.

² آموخته کارشناسی ارشد، گروه بیوتکنولوژی و به‌نژادی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³ آموخته کارشناسی ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

چکیده

اثرات جانبی کم‌تر گیاهان دارویی در مقایسه با داروهای شیمیایی سبب شده است تا مورد توجه روزافزون واقع شوند. رازیانه به دلیل دارا بودن خواص درمانی متعدد و برخورداری از چندین ماده مؤثره ارزشمند دارویی در زمره گیاهان دارویی مهم و با ارزش قرار می‌گیرد. با توجه به اهمیت این گیاه از نظر دارویی و امکان تولید متابولیت‌های آن در شرایط درون شیشه‌ای، مطالعه عوامل مؤثر بر تولید این متابولیت‌ها ضروری است؛ ضمن این که می‌توان پروتکل کارآمدی برای باززایی غیرمستقیم و انتقال ژن نیز ارائه کرد. بدین منظور، پژوهشی به‌صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در سال 1397 انجام شد. عوامل مورد بررسی شامل ژنوتیپ (فرانسه و اصفهان)، محیط کشت MS غنی‌شده با تنظیم‌کننده‌های رشد 2,4-D (2،1 و 5 میلی‌گرم در لیتر) و BAP (0 (0/1، 0 و 0/5 میلی‌گرم در لیتر) و نیز بافت ریزنمونه (ریشه، هیپوکوتیل و کوتیلدون) بودند. صفات وزن تر کالوس، وزن خشک کالوس، اندازه کالوس و درصد القای کالوس اندازه‌گیری شدند. طبق نتایج حاصله، ریزنمونه هیپوکوتیل ژنوتیپ اصفهان در محیط کشت حاوی 1 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D از بیش‌ترین وزن تر کالوس برخوردار بود. ژنوتیپ فرانسه در محیط کشت حاوی 0/5 میلی‌گرم در لیتر BAP وزن تر بالایی داشت. بیش‌ترین وزن خشک کالوس در ریزنمونه هیپوکوتیل ژنوتیپ فرانسه با محیط کشت غنی با 1 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D و 0/5 میلی‌گرم در لیتر BAP حاصل شد. در خصوص ویژگی اندازه کالوس، ریزنمونه کوتیلدون قرار گرفته در محیط کشت غنی‌شده با 1 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D بهترین واکنش را داشت. ریزنمونه کوتیلدون در تمامی ترکیب‌های تنظیم‌کننده رشد محیط کشت بهترین القاء کالوس را داشت.

کلیدواژه‌ها

• رازیانه
• تنظیم‌کننده رشد
• کوتیلدون
• هیپوکوتیل