نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه علوم باغبانی و مهندسی فضای سبز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار گروه علوم باغبانی و مهندسی فضای سبز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

3 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم باغبانی و مهندسی فضای سبز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

رزمارینیک اسید به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ترکیب فنلی با ارزش دارویی بالا در گونه‌های مختلف گیاهی، دارای خواص زیستی متعددی از جمله ضد ویروسی، ضد باکتری، ضد تومور و ضد التهاب می‌باشد. محرک‌ها (الیسیتورها) با تولید پیام‌هایی باعث تحریک تولید متابولیت‌های ثانویه در گیاهان می‌شوند. نیتریک اکسید (محرک غیرزیستی) یک رادیکال گازی پایدار است که به‌عنوان یک مولکول پیام‌رسان در گیاهان عمل می‌کند و در بسیاری از فرایندهای فیزیولوژیکی، نموی و همچنین پاسخ گیاهان به تنش‌های محیطی شرکت می‌‌کند. با توجه به عدم وجود اطلاعات در مورد میزان رزمارینیک اسید و همچنین استفاده از ترکیب سدیم نیتروپروساید ( SNP ) به عنوان محرک غیرزیستی در گیاه دارویی پونه‌سا بی‌کرک، اثر آن در چهار غلظت (صفر، 25، 50 و 100 میکرومولار) بر میزان تولید رزمارینیک اسید در کشت درون شیشه‌ای نوشاخه‌های پونه‌سا بی‌کرک بررسی گردید. میزان رزمارینیک اسید نمونه‌ها پس از خشک شدن در دمای اتاق به روش HPLC مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از آنالیز نمونه‌ها، افزایش 37/7 درصدی محتوای رزمارینیک اسید را در تیمار 25 میکرومولار نیتریک اکسید در مقایسه با نمونه شاهد (عدم کاربرد نیتریک اکسید) مشخص کرد. همچنین با افزایش غلظت نیتریک اکسید در محیط کشت کاهش شدیدی در میزان رزمارینیک اسید مشاهده شد به طوری که میزان این ترکیب از 73/54 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک در نمونه شاهد به 61/14 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک در نمونه تیمار شده با نیتریک اکسید  با غلظت 100 میکرومولار رسید. نتایج این تحقیق علاوه بر مشخص کردن میزان بالای رزمارینیک اسید در گیاه دارویی پونه‌سای بی‌کرک، بهبود میزان این ترکیب ارزشمند دارویی را با کاربرد محرک غیرزیستی نیتریک اکسید در غلظت پایین نشان داد.

کلیدواژه‌ها