نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سمانه راه آموز حقیقی ¹
• خدیجه باقری ²
• علی شرفی ³

¹ دانشجوی دکتری ژنتیک مولکولی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان،

² استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

³ دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی، زنجان، ایران

چکیده

استفاده از گیاهان به عنوان دارو پیشینه­ بسیار قدیمی دارد و در تمام تمدن­ های گذشته از آن­ها به عنوان داروهای گیاهی استفاده می­ کردند. بارهنگ یکی از جنس ­های خانواده پلانتاجیناسه و گیاهی دارویی است. بارهنگ کبیر (Plantago major) یکی از با ارزش­ترین گونه­ های این جنس است و متابولیت­های ثانویه باارزشی دارد. ریزنمونه ­های برگ، ساقه و ریشه این گیاه در شرایط درون شیشه ­ای بر روی محیط (MS) با ترکیب غلظت­های مختلفی از تنظیم کننده ­های رشدی TDZ  و  IBA کشت گردیدند. بعد از چهار هفته، درصد کالوس زایی و باززایی ریزنمونه­ ها محاسبه شدند. بیشترین درصد کالوس ­زایی (100%) در سطح 2:1 میلی­گرم بر لیتر TDZ: IBA در هر سه ریزنمونه و بیشترین باززایی(100%)  در برگ­ها و در ترکیبات هورمونی 1.5:0 میلی­گرم بر لیتر TDZ: IBA ، 1 :1.5 میلی­گرم بر لیتر  TDZ: IBA بترتیب با درصد باززایی مستقیم (30% و 69.05 %) و 2 :5/1 میلی­گرم بر لیتر TDZ: IBA ، 2:1 میلی­گرم برلیتر TDZ: IBA  با درصد باززایی غیر مستقیم ) 33/83% و 100%) نشان داده شد. غلظت 2:1 میلی­گرم بر لیتر TDZ: IBA توانست بیشترین درصد باززایی و کالوس را در هر سه ریزنمونه نشان دهد و بالاترین فراوانی در تعداد شاخه در محیط حاوی 1:2 میلی­گرم بر لیتر TDZ: IBA (برگ 67/41) و 2:2 میلی­گرم بر لیتر  TDZ: IBA (ساقه 21) و (ریشه 9 ) مشاهده گردید. گیاهچه ­های باززا شده برای ریشه زایی به محیط 0.5 میلی گرم بر لیتر  IBA انتقال یافتند و گیاهچه­ های ریشه دارشده به گلدان­های حاوی پیت ماس و پرلیت (80:20%) منتقل شدند و در فواصل منظم با محلول هوگلند و آب مقطر آبیاری گردیدند.  نتایج ما نشان داد که باززایی­ ها از نوع شاخه های جانبی (Adventitious shoot) هستند و گیاه بارهنگ کبیر پتانسیل بالایی برای باززایی دارد و ریزنمونه برگ این گیاه در مقایسه با ریزنمونه های دیگر باززایی بهتری را نشان دادند.

کلیدواژه‌ها

• بارهنگ کبیر
• باززایی
• القاء کالوس
• کشت بافت